13 Mart 2009 Cuma

AMERİKAN YAVRU ÇÜRÜKLÜĞÜ

Amerikan yavru çürüklüğü bal arısı larvalarında görülen, larvaların ölümüne ve kokuşmasına yol açan çok tehlikeli salgın bir hastalıktır. Her üç arı bireyinin larvasını da hastalık etkilemektedir. Hastalığın etmeni Bacillus Larvae adlı sporlu bir bakteridir. Bakteri sporlarıı hafif iğ biçiminde olup 1.2 N boyunda 0.5 N genişliğinde. Bacillus Larvae sporları erginler için tehlike yaratmazken Larva ve Pupalar için patojendir. ABD yavru çürüklüğünün etmeni olan sporlar 100 Co kadar ısıtılmış balda en az 30 dk., 116 C o sıcaklıkta 20 dk., Kovanda 33 yıl, toprakta 60 yıl, temel petekte 45 yıl yaşayabilmektedir BULAŞMA VE YAYILMA Hastalık sporları petek gözlerindeki larvalara, bu larvaların beslenmesi sırasında kontamine olmuş besinler yoluyla bulaşır. Ancak larvalar ilk üç günlük dönemlerinde aldıkları arı sütü nedeniyle bağışık durumundadır. Bal ve polenle beslemenin yapıldığı yaşlı arılarda etkili olmaktadır. Hastalığın taşıyıcısı olan ve besleme sırasında gözlerdeki larvalara bulaştıran arıların kendisi etkilenmez. Hastalığa yakalanan larva pupa döneminde zayıflar ve ölür. Bu nedenle bakteriler sporlara dönüşürler. Üretilen spor sayısı larvaya bulaşan sayıdan çok çok fazladır. Enfekte olmuş pupa 2.5 milyar pupa taşıyabilir. Ölü larvalar işçi yavrularca temizlenmeye çalışılır. Bu sırada sporlar kovan içinde her tarafa yayılırlar. Koloniler arasındaki bulaşma ve yayılma da arıcının kullandığı bulaşık malzeme, bulaşık bal, petek ve kolonilerin sağlıklarında kullanması, oğul alma, şaşırma, yağmacılık, arı ve çerçeve nakli gibi çok değişik yollarla bulaşabilir. Kendisine verilen besinle larvaların sindirim sistemine giren besinle sporlar bir gün sonra bağırsağa ulaşarak gelişirler ve kan dokusuna geçerek çoğalırlar ve bağırsak şekerini tahrip ederek tüm vücuda yayılır. Hastalık, yavru yumurtadan çıkıştan 9-10 gün sonra prepupa ve ya pupa dönemindeyken ölür. BELİRTİLERİ: 1-Güçlü kolonilerde yeni bulaşmış hastalığın farkına varmak çok güçtür. Hastalık ilerledikçe sürekli azalma görülür. Önceleri istekli ve canlı olarak çalışan işçi arılarda tembellik ve hastalık başlar. Güçlü kolonilerde açık veya hasta yavrular işçi arılarca kovanın dışına atılır. 2-Sağlıklı kolonilerde, kuluçka alanlarında yavru dağılımı düzgün ve sık olduğu halde hasta kolonilerde dağınık ve düzensizdir. Ölü larvaların atılmasıyla terk edilmiş bir durumdadır. Açık, kapalı ve boş gözler birbirine karışmıştır. 3-Kapalı yavru gözlerine, göz kapakları içine doğru çökmüş ve bazı kapalı yavru gözlerinin göz kapakları delinmiş ve ya renk solmuş ve içerisindeki yavru ölmüştür. 4-Yavru ölümleri daha çok kapalı yavru gözlerinde yavru prepupa veya pupa döneminde iken ölür. 5-ölen yavrular gözün yan yüzeyine uzunlamasına yapışarak çürümeye başlamıştır. Ölü yavruların rengi başlangıçta donuk beyazdır.daha sonra açık kahve ve nihayet koyu kahve rengini alır. 6-ölü yavrular, sulu kıvamda ve biraz yapışkandırlar. Çürüme ilerledikçe renk koyulaşır, yapışkanlık artar, üzeri delik gözlere bir çöğ sokup yavru kalıntısı çekilecek olursa kalıntının 5-10 cm. uzadığı görülür. Bu dönemde ölü yavru kalıntısı gözün alt yüzeyine yapışmış uzantısıdır. Arılar bu tip ölü yavrularını gözlerden temizleyemezler. 7-Yavru pupa döneminde ölmüş ise arının dili sertleşerek yukarı kalkmış gözü ikiye ayıracak şekilde göz kapağına doğru uzanmıştır. Hastalığın ileri dönemlerinde tipik bayat tutkal kokusundadır. HASTALIKTAN KORUNMA : 1- Hastalıklı kovanlardan alınana bal diğer kolonilere verilmemelidir. 2- Hastalıklı kolonilerden sağlıklı kolonilere arı, petek ve yavru verilmemeli birleştirme yapılırken çok dikkatli olmalı ve arılıkta yağmacılığa teşvik edici yanlış uygulama yapılmamalıdır. 3- Hasta kolonilerden oğul alınmamalı ve kullanılmamalıdır. 4- Bulaşık olmayan dezenfekte edilmiş temel petek kullanılmalıdır. 5- Hastalıklı kolonilerde kullanılan malzemeler aleve dayandırılmalı ateşe dayanıksız olanlar %10 sodalı suyla yıkanmalı, eller sabunlu suyla yıkanmalı. 6- Güçlü koloniler ile çalışılmalı diğer koloniler ile ve parazitler ile mücadele edilmeli. 7- Hastalık çok ilerlemiş, ilaçla tedavisi yapılmayacak durumda ise kolonideki petekler ve arılar yakılmalı, kovan içine de alev tutulmalıdır. ABD YAVRU ÇÜRÜKLÜĞÜ İLE MÜCADE Kolonilerin Yok Edilmesi: ABD yavru çürüğü çok tehlikeli bir hastalıktır. Çünkü hastalığın etmeni değişik koşullara uzun süre ayak uydurabilmekte ve hızla yayılabilmektedir. Bu yüzden hasta koloni arılarını ve bütün peteklerini yakarak imha etmek ve kalan artıkları gömmek en doğru yoldur. Kovan malzemesi ve gövdesi dezenfekte edilerek kullanılır. Bunun için arıların akşam saatlerinde uçuş deliği kapatılarak arılıktan uzak bir yere alınır. İçine benzin dökerek arıların ölmesi sağlanıp, ölü arılar, yavrular, petekler ve kovandan alınan diğer artıklar yakılarak yok edilir. Bulaşık Malzemelerin Dezenfeksiyonu: Eğer hastalık başlangıç döneminde teşhis edilebilmişse hasta koloniyi tedavi etmek mümkün olabilmektedir. Bu durumda arılar temiz bir kovana aktarılarak bulaşık petekler yakılarak yok edilmeli ve diğer bulaşık malzemeler dezenfekte edilmelidir. Uygulama için hasta koloni yerine temiz bir boş kovan konur, içine kabartılmış boş petekler verilir ve arılar bu peteklerin üzerine silkelenir. Hasta koloninin petekleri üzerine benzin dökülerek arılıktan uzakta bir yerde yakılmak üzere yok edilir. İşlemler sırasında kullanılan malzemeler Potasyum Hipoklorat (Çamaşır Suyu), petekler ise Formaldedit edilerek dezenfekte edilir ve kullanılır. UYGULAMA: Potasyum Hipoklorit Uygulaması: Anarı ızgarası, yemlik, körük, el demiri, eldiven ve maske gibi malzemelerin dezenfekte edilmesinde kullanılır. Kullanılışı: 450 gr. Çamaşır sodası 4,5 lt. sıcak suda çözülür. 225 gr. Calsiyumklorit ilave edilir. Dinlendirilerek çözeltilir. Dinlenti üzerindeki berrak sıvı ayrı kaba alınır. Fırça ile bu suya batırılarak tüm malzemeler dezenfekte olur. Eriyik yakıcı olduğu için cilt ve elbiseler korunmalıdır. Formalit Uygulaması: Formalit çözeltisi hazırlanarak yapılan bir dezenfeksiyon çalışmasıdır. Ancak fazla zaman ve emek isteyen ve pratik olmayan bir çalışmadır. Formalin ballı peteklere uygulanmamalı ve formalin uygulanmış petekler, ballar arılara verilmemelidir. Bal formalini absorba eder ve arılar için zehirleyici olur. Ballı petekler süzüldükten sonra dezenfekte edilmeli ve bulaşık ballar yem olarak verilmemeli. Uygulama için suyla seyreltilerek hazırlanan %2 ve ya daha yoğun formalin eritilmiş olarak kullanılır. Boş petekler eriyik içerisinde 4 saat süre ile tutulur. Sonra çıkarılarak bol su ile yıkanır. Kurutulup tekrar kullanılır. Boş peteklerin, boş kovanların ve diğer malzemelerin dezenfeksiyonu da %21 Hidrojen Preraksit çözeltisi ile %4 Kloromin çözeltisi kullanılarak yapılır. Bulaşık Arıların İlaçla Tedavisi: Temiz bir kovana konulan kabartılmış boş peteklere silkelenen arıların hemen ilaç tedavisine başlanılır. ABD yavru çürüklüğü için kullanılan en etkili ilaç Sulfamit' lerden Sodyum Sulfathiazol ve bir antibiyotik olan Terramycin kullanılır. Sodyum Sülfathiazol ABD yavru çürüklüğüne karşı yavaşlatıcı ve önleyici olarak 1944 ABD ' de kullanılarak çok iyi sonuçlar alınmıştır. Toz ve ya tablet olarak satılmaktadır. Fazla dozun arılara fazla etkisi yoktur. ABD yavru çürüklüğüne etkili değildir. Sonbaharda bal hasatından sonra kullanılmalıdır. İlaç önce ılık suda ezilir. Şeker su oranı 2/1 olarak hazırlanan şurubun4 litresine 1 gr. İlaç katılır ve hazırlanan ilaçtan hasta koloniye 4 günde ilaçlı su verilerek arılar tedavi edilir. 450 gr. pudra şekerine 4 gr. ilaç katılarak hazırlanan karışımdan 4-5 günde 3 defa ve her defasında koloni başına 2-4 sofra kaşığı olmak üzere peteklere püskürtülerek ilaçlama yapılmalıdır. TERRAMYCİN UYGULAMASI: İlk kez 1951' de ABD' de kullanarak başarılı sonuçlar alınmıştır. ilk ve sonbaharda kullanılabilir ve şurupla verilir. Uygulama için 1/1 oranında hazırlanmış şeker şurubuna şurubun her 4 litresine bir dolu çay kaşığı Terramycin katılır. Eğer ilaç tablet halinde ise 250 mgr, bir tablet bir fincan suda eritildikten sonra 1 lt. şurup için kullanılır. Her hasta koloni için 3-4 gün 3 defa 1 lt. ilaçlı şurup verilir. Terramycin sıcak şuruba katılmamalı, ilaç yapılırken şurup en fazla 30 Co bulunmalıdır. Homojen bir karışım sağlanmalıdır. İlacın aktif maddesi çok çabuk bozulduğundan ilaçlı şurup bekletilmemeli ve ışıkta, açıkta tutulmamalıdır. Terramycin pudra şekerine karıştırılarak bir pudriyer toz halinde doğrudan arılar üzerine püskürtülerek verilebilir. Bu amaçla 900 gr. pudra şekerini 450 gr. Terramycin TM-10 karıştırılır ve bu karışıma bir pudriyelle koloni başına 4-5 gün ara ile 3 defa verilir. Her defasında 2,8 gr. karışım arılar ve petekler üzerine püskürtülür. NEO TERRAMYCİN UYGULAMASI: Son yıllarda geniş spektrumlu bir antibiyotik olan Terramycin ABD yavru çürüklüğüne karşı olarak kullanılmaktadır. Neo Terramycin, Oxytetrasiklin ve Neomycin içermekte olup bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkili bir korunma ve tedavi sağlamaktadır. İlacın tedavi dozu 1,5 gr. olup hazırlanan ilaçlı şurupla 4-5 gün ara ile 3-4 defa yemleme yapılmalı ve bir koloniye verilen ilaçlı şurup miktarı 1 litreden fazla olmamalı ve Neo Terramycin arılar için rahatsız edici olduğu unutulmamalıdır.